در طیف سنجی رامان پراکندگی تابش توسط نمونه مورد مطالعه قرار میگیرد و شامل هیچ کدام از فرایندهای جذب یا نشر نیست زیرا زمانیکه تابش الکترو مغناطیس به نمونه برخورد میکند در صورتی جذب خواهد شد که انرژی ان با فاصله بین دو تراز انرژی اتمها یا مولکولها مطابقت کند و اگر این انطباق صورت نگرفت انگاه تابش یا پراکنده میشود یا از نمونه عبور میکند.
بخش اعظم تابش پراکنده شده طول موج تغییر نمیکند و به پراکندگی رایلی مرسوم است. و پراکندگی رایلی با عکس طول موج به توان چهار رابطه مستقیم دارد. همچنین تحقیقات انجام شده نشان داد مقدار کمی از تابش که به وسیله گاز، مایع و جامد پراکنده میشود دارای طول موج متفاوت با طول موج اولیه می باشد که این پدیده اثر رامان نامیده میشود و اگرتابش پراکنده شدهای که عدد موجی آن کمتر از تابش اولیه است به پراکندگی استوکس رامان و آن که دارای عدد موجی بیشتر است به پراکندگی آنتی استوکس رامان می باشد.(میدانیم که عدد موجی عکی طول موج می باشد) مشاهده این پراکندگی رامان ضعیف اساس طیف بینی رامان را تشکیل می دهد.
برای اینکه اثر رامان واضح باشد تابش اولیه باید بسیار تکفام(تک طول موج) باشد و شدت زیاد باشد. این موضوع بیشتر در فاز گازی مهم است.
لیزرها منابع تابش بسیار خوبی برای بدست اوردن طیفهای رامان هستند زیرا شدت بالا و تکفام بودن انها سبب تفکیک پراکندگی رامان از رایلی می شود.
تابش پراکنده شده رایلی ار نوع الاستیک(کشسان) می باشد و شدت خط رزونانسی پراکندگی رایلی بیشتر از سایر خطوط رامان استوکس و رامان انتی استوکس می باشد.
در طیف بینی رامان رایلی(رایلی، رامان استوکس و رامان آنتی استوکس) انتقال بین تزازهای برانگیخته الکترونی مجازی صورت می گیرد بنابراین گذار انجام شده کوانتیده نمی باشد.
مطالعات رامان کار با نمونه سادهتر از مادون قرمز است زیرا به جای ایتفاده از نمکهای هالیدی شکننده و ناپایدار در برابر اتمسفر میتوان از شیشه برای پنجره ها، عدسی ها و دیگر اجزای نوری استفاده کرد و چون از لیزر استفاده می شود می توان نمونه های بسیار کوچک را ازمایش کرد.
طیف بینی رامان برای تجزیه کیفی و کمی سیستمهای معدنی، آلی و زیست شناختی به کار گرفته شده است. طیف های رامان را می توان در محلول های آبی به دست اورد و آب تداخلی نمی کند.
در طیف بینی رامان بایست قطبش پذیری گونه تغییر کند تا این طیف بینی را بدست اوریم. خاصیتی از نمونه که میزان پراکندگی را تعیین میکند قطبش پذیری آن است. قطبس پذیری میزانی از جابه جایی الکترونها نسبت به هسته ها است(تغییر ابر الکترونی) به طور کلی قطبش پذیری مولکول یک خاصیت ناایزوتروپی است به این معنی که اگر قطبش پذیری مولکول در جهات مختلف و با فاصله های مساوی ار مرکز مولکول اندازه گیری شود، مقادیر متفاوتی به دست می آید
1- طیف سنجی مولکولی، غلامرضا اسلامپور، امنشارات پیام نور،1390
2- اصول تجزیه دستگاهی، اسکوگ و همکاران، ترجمه عبدالرضا سلاجقه،مرکز دانشگاهی تهران،1397
3- مبانی طیفبینی اتمی و مولکولی، مایکل هولاس، ترجمه پرویز نوروزی و همکاران، انتشارات دانشگاه تهران،1385
https://www.edinst.com/blog/what-is-raman-spectroscopy/
نویسنده: مریم علی اصغری