نقطه ذوب Melting Point

دمایی را گویند که یک جسم از حالت جامد به حالت مایع در می­اید. گرمایی را که در نقطه ذوب ازاد شود دمای ذوب گویند. در نقطه ذوب فازهای مایع و جامد در حال تعادل به سر می­برند، یعنی اینکه دارای فشار بخار یکسان می­باشند.
نقطه ذوب تابع فشار است و در مورد بیشتر اجسام با زیاد شدن فشار افزایش می­ یابد، به جز اب که نقطه ذوب ان با افزایش یک جو به مقدار ۰/۰۰۷۵ سلسیوس طبق اصل لوشاتلید کاهش می ­یابد.
مواد خالص دارای نقطه ذوب ثابت بوده، در صورتیکه نقطه ذوب مخلوط ­ها پیوسته پایین ­تر است. پدیده مزبور نزول نقطه انجاد یا نزول نقطه ذوب نامیده می ­شود(قانون رائول)
در مورد اجسام بلورین تعیین دقیق نقطه ذوب با دقت یک ده هزارم میسر است.
در مورد اجسام بی شکل(آمورف) فقط تعیین گستره ذوب میسر می­ باشد که ان را نقطه نرم شدن می ­نامند.
مخلوط­های اتکتیک دارای نقطه ذوب کاملا مشخص هستند، در حالی که سایر مخلوط­ ها در فاصله دمایی، که به وسیله نقاط ذوب اجزا خالص محدود می­گردد، ذوب می­شوند.
چنانچه پیش از ذوب شدن جسمی تغییرات شیمیایی رخ دهد، در این صورت ان را نقطه تجزیه می ­گویند.
تعیین نقطه ذوب در ازمایشگاه:
معمولا مقدار کمی از جسم را در لوله مویین متصل به دماسنج ریخته و در حمام مایع قرار می­ دهند و دمایی را که در آن فرایند ذوب ره می­دهد یادداشت می­کنند. روش تعیین نقطه ذوب عملا به این صورت انجام می­گیرد که ابتدا در حدود ۰/۱ گرم از جسم را روی صفحه ای شیشه ­ای یا هاون چینی امیز ریخته و ان را به شکل گرد ریز در می­اورند. سپس مقداری از گوگرد مزبور را وارد لوله مویین کرده و به کمک تکان، انتهای لوله مویین را پر می­کنند. لوله مویین پرشده را به قسمت پایین دماسنج در سطحی هم تراز وسط مخزن جیوه­ای قرار داده و دستگاه تعیین نقطه ذوب را حرارت می­دهند. روند حرارت دهی در اغاز سریع بوده، سپس اهسته و به طور منظم 2 درجه در دقیقه می­ باشد، تا جسم مورد آزمایش ذوب شود. برای جسم خالص فاصله آغاز ذوب و پایان ذوب نیم تا یک درجه سانتی گراد می­ باشد در غیر این صورت نمونه تجزیه شده است.
از دیگر روش­ های تعیین نقطه ذوب می­توان میتوان به موارد روش حمام حرارتی و میکروسکوپ کفلر نام برد.

منبع: فرهنگ توصیفی شیمی، پرویز بالازاده، تهران 1386

نویسنده: مریم علی اصغری