رنگرزی و چاپ با مواد رنگزای خمی
مواد رنگزای خمی گروهی از مواد رنگرزی و چاپ هستند که دارای گروه های کربونیل می باشند و به خودی خود در آب نا محلول می باشند.
همچنین این مواد رنگزا بر دو پایه ی آنتراکینون و ایندیگو باشند:
در هر دو مولکول به عامل کربونیل (C=O) توجه کنید
برای رنگرزی و چاپ ابتدا ماده رنگزا را با سدیم هیدروسولفیت(هیدرو) و سود سوز آور به شکل محلول(احیا شده) در می آورند(فرم لوکو) سپس کالا رنگرزی یا چاپ می شود و پس از رنگرزی توسط مواد اکسید کننده مانند آب اکسیژنه یا هوا ماده رنگزای خمی اکسید شد و در میان الیاف به دام می افتد.
رنگرزی نیل ( ایندیگو)
نسخه رنگرزی:
این نسخه برای رنگرزی پانصد گرم کالا می باشد.
مواد لازم
۱۰ تا ۲۰ گرم نیل(Indigo)
۱۶۰ گرم سدیم هیدرواکسید(سود سوز آور)
۲۰ گرم سدیم هیدروسولفیت(هیدرو)
آماده کردن حمام رنگرزی
۱- سدیم هیدرواکسید را در نیم لیتر آب حل کنید.
۲-در ظرفی دیگر رنگ نیل را با مقدار کمی آب خمیر کنید و محلول سدیم هیدرو اکسید را به آن اضافه کنید.
۳- حمام رنگرزی را با شش لیتر آب آماده کنید
۴- محلول سود و نیل را به حمام رنگرزی بیفزایید.
۵- بیست گرم هیدرو را به محلول بیفزایید و به آرامی به هم بزنید و در حمام رنگرزی را ببندید تا ماده رنگزای نیل احیا شود( باید رنگ محلول حمام زرد کهربایی شود و بر روی حمام حباب های برنزی تشکیل شود، اگر نشد مقدار هیدرو را افزایش دهید)
رنگرزی:
پیش از شروع رنگرزی از احیا شدن رنگ در حمام رنگرزی اطمینان حاصل کنید.
برای این منظور یک تکه پارچه نمونه را در محلول فرو کنید و بیرون بیاورید باید ابتدا زرد مایل به سبز باشد و سپس در مجاورت هوا آبی شود. حمام را در دمای ۵۰ درجه سانتی گراد نگه دارید کالا را وارد حمام کنید و ده دقیقه در حمام باشد، سپس آن را بیرون بیاورید و فشار دهید تا رنگ های اضافه خارج شود سپس در هوا نگه دارید تا اکسید شود و رنگ زرد مایل به سبز به تدریج آبی شود. سپس کالا را با آب داغ و صابون بشویید تا رنگ های اضافه خارج شود.

رنگرزی گره با نیل:
نمونه ای دیگر از رنگرزی گره با نیل:
چاپ با مواد رنگزای خمی:
فرایندهای چاپ:
دو روش در چاپ خمی وجود دارد.
۱- چاپ یک مرحله ای
۲- چاپ دو مرحله ای
مراحل چاپ دو مرحله ای:
۱- چاپ- بدون مواد احیا کننده
۲- خشک کردن
۳- پد- با مواد احیا کننده و قلیا
۴- بخار- بلافاصله بعد از پد در دمای ۱۳۰ درجه سانتی گراد
۵- آبکشی- برای کاهش قلیایی و شروع اکسایش
۶- اکسایش- برای بازگشت حالت خمی به پیگمنت نا محلول
۷- شستشو با صابون- برای رسیدن به شید نهایی
۸- خشک کردن
فرمول خمیر مایه چاپ دو مرحله ای:
آب ۸۲۵-۹۰۵ گرم بر کیلوگرم
اتر نشاسته ۵۵ گرم بر کیلوگرم
اتر گوار ۴۰ گرم بر کیلوگرم
سدیم آلجینات ۸٪ ۰-۸۰ گرم بر کیلوگرم
کل ۱۰۰۰ گرم بر کیلوگرم
فرمول خمیر چاپ دو مرحله ای:
ماده رنگزای خمی ۱-۸۰ گرم بر کیلوگرم
خمیر مایه ۵۵۰-۷۵۰ گرم بر کیلوگرم
کمک دهنده X گرم بر کیلوگرم
آب به مقدار لازم تا رسیدن به وزن ۱۰۰۰ گرم
کل ۱۰۰۰ گرم بر کیلوگرم
محلول ثبیت:
آب ۶۰۰ میلی لیتر بر لیتر
سدیم هیدروسولفیت ۱۰۰ گرم بر لیتر
سدیم هیدرو اکسید ۵۰٪ ۷۰ میلی لیتر بر لیتر
سدیم کربنات ۵۰-۱۰۰ گرم بر لیتر
آب تا رسیدن به وزن ۱۰۰۰ میلی لیتر
ادامه دارد…
سرچشمه ها:
https://textilelearner.net/vat-dyeing-process/
https://www.kraftkolour.net.au/assets/files/INDIGO%20RECIPE%20SYNTHETIC%202016%20New.pdf
https://www.thecrucible.org/guides/indigo-dyeing/