رنگرزی در ماشین جت
(کاربردی)
صابر رشتاک
مدرس رشته شیمی نساجی
رنگرزی پلی استر خالص یا قسمت پلی استر از پارچه های مخلوط پلی استر در جهت با حرارت 130 درجه
جهت آشنایی با رنگرزی پارچه های پلی استر خالص یا قسمت پلی استر از پارچه های مخلوط پلی استر باید به نکته زیر توجه داشت:
مشخص کردن درصد پارچه های مخلوط پلی استر سلولوز
برای تعیین درصد پارچه های پلی استر سلولوز (پلی استر پنبه یا پلی استر ویسکوز)قسمت سلولوزی کالا را در اسید سولفوریک 70 درصد به مدت 20 دقیقه حل میکنیم و سپس وزن قسمت باقیمانده را که پلی استر است یا ترازو اندازه میگیریم.
محاسبه
مقدار 3 گرم از پارچه مخلوط پلی استر سلولوز را در محلول 70 درصد اسید سولفوریک سرد قرار داده و مدت 20دقیقه به هم زده و بعد از حل شدن قسمت سولوزی کالا آن را شستشو داده و خنثی و خشک میکنیم و وزن آن را اندازه میگیریم مقدار 1/2 گرم کالا باقی میماند که این مقدار پلی استر خالص است و درصد آن بشرح زیر تعیین میگردد:
پس درصد پلی استر سلولوز ما 30/70 است یعنی 70 درصد کالا پلی استر و 30 درصد آن کالای سلولوزی است.
2) انتخاب رنگ
برای کالای پلی استر از رنگ های دیسپرز مناسب رنگرزی HT استفاده میشود که در کاتالوگ های سازندگان رنگ مشخص میشود و برای قسمت سلولوزی کالا میتوان از رنگهای زیر استفاده نمود:
-رنگ های راکتیو
– رنگ های مستقیم
– رنگ های گوگردی
– رنگهای خمی
انتخاب نوع رنگ بستگی به مصرف نهایی پارچه و شید دریافتی دارد مثلا اگر پارچه در برابر کلر ثبات داشته باشد از رنگ های خمی استفاده می شود.
3)محاسبه رنگ مواد
رنگ مواد یا بر اساس وزن کالا به صورت درصد نسبت به وزن پارچه محاسبه شده یا براساس گرم بر لیتر بر اساس حجم آب حمام یا ماشین رنگرزی که معمولا در ماشین های رنگرزی ظرفیت حجم آب و کالا مشخص میباشد مثلا اگر یک جت ظرفیت 200 کیلو پارچه و 2000 لیتر آب داشته باشد نسبت آب یا L:R را 1:10 میگویند و آب 10 برابر وزن پارچه است.
4)رنگ همانندی یا نمونه گیری
نمونه رنگی پارچه مخلوط پلی استر سلولوز(رنگ قرمز) به رنگرزی داده شده که مقدار 2000 کیلو از آن مورد نیاز است.مراحل زیر باید طی شود:
الف)درصد پارچه تعیین شود(70 درصد پلی استر و 30 درصد ویسکوز است)
ب)نوع رنگ دیسپرز از کاتالوگ انتخاب شود مثلا برای پلی استر خالص 4 درصد رنگ قرمز نیاز است.
ج) نوع رنگ برای قسمت ویسکوز انتخاب شود مثلا 2 درصد رنگ مستقیم مورد نیاز است.
5) تنظیم نسخه رنگرزی
در پارچه های مخلوط پلی استر سلولوز تنظیم نسخه اهمیت خاصی دارد چون باید قدرت رنگی قسمت پلی استر و قسمت سلولز مشخص شوند.
بعنوان مثال مثال برای رنگرزی 4 درصد فاز پلی استر پارچه مخلوط پلی استر سلولوز 30/70 چون 70 درصد پارچه پلی استر است باید 8/2 درصد رنگ دیسپرز و برای رنگرزی 2 درصد فاز سلولوز چون 30 درصد وزن پارچه سلولوزی است باید 6/0 درصد رنگ مستقیم استفاده کرد.
6)روش رنگرزی به طور کلی
برای رنگرزی روش های زیر وجود دارد:
الف)روش دو حمامی که اول قسمت پلی استر در جت با رنگ دیسپرز در حرارت 130 درجه رنگرزی و ری داکشن کلیر میشود و قسمت سلولوز نیز در یکی از ماشین های زیر رنگرزی میشود:
1)ژیگر
2)پدبچ
3)فولارد
رنگهای مصرفی برای قسمت سلولوزی بشرح زیر میباشد:
1)مستقیم
2)راکتیو
3)گوگردی
4)خمی
7)رنگرزی پلی استر خالص و یا قسمت پلی استر از پارچه های مخلوط پلی استر سلولوز در جت در حرارت 130 درجه
برای این کار اول نسخه رنگرزی بشرح تهیه میشود:
نسخه رنگرزی یعنی میزان رنگ و مواد مورد نیاز با مقدار درصد یا گرم در لیتر مورد نیاز با توجه به مقدار وزن پارچه و حجم آب
برای مثال برای رنگرزی 2 درصد فاز پلی استر 300 کیلوگرم پارچه مخلوط پلی استر سلولوز با حجم آب 3000 لیتر مقدار رنگ و مواد مورد نیاز بشرح زیر محاسبه میشود:
محاسبه اسید استیک
محاسبه اسید استیک با محاسبه دیسپرز کننده یکی است و مقدار مصرف آن هم 3 کیلوگرم است.
منحنی رنگرزی
منحنی رنگرزی مشخص کننده جزییات عملیات رنگرزی است یعنی رنگرزی در چه دمایی شروع میشود و مواد در چه زمان مورد استفاده قرار گرفته و به حمام اضافه میشوند و در طول چه مدتی.
نمونه یک منحنی رنگرزی
همچنین میتوان در صورت نیاز بشرح زیر عملیات ری داکشن کلیر را انجام داد
در زمانی که فاز سلولوزی کالا با رنگ های خمی رنگرزی میشود نیازی به عملیات ری داکشن کلیر نیست.
8)روش یک حمامی رنگ مشکی روی پارچه های مخلوط پلی استر سلولوز با رنگ های دیسپرز و مستقیم در حرارت 130 درجه
نسخه رنگرزی:
منحنی رنگرزی:
1)شستشوی سرد
2)1 درصد فیکسه کننده در حرارت 40 درجه بمدت 15 دقیقه
3)شستشوی سرد