عملیات تولید شکر از چغندر قند(مقدمه)

ابتدا چغندر توسط کامیون به کارخانه منتقل می شود و در قسمت تخلیه(evacuation) بار کامیون تخلیه می شود سپس بر روی نوار دستگاه تخلیه به سمت سیلو ها برای انبار شدن و نمونه برداری برای عیار سنجی(measurment) حرکت می کند.۳۰ تا ۵۰ کیلوگرم از چغندر برای عیارسنجی به صورت اتوماتیک نمونه برداری می شود و پس از انجام عملیات لازم ( در فصل دوم به طور کلی شرح داده خواهد شد ) مابقی به سیلو منتقل می شود. قبل از مرحله ی نمونه برداری برای عیار سنجی، خاک همراه چغندر در الک های مخصوصی جدا و بار کامیون شده و از کارخانه خارج می شود. برای انتقال چغندر به سالن تولید از فشار آب استفاده می شود که منجر به حرکت آن ها در کانالی مابین سیلو و سالن تولید می شود.
مرحله اول خط تولید، شست و شوی (washing)چغندرها می باشد که در دستگاهی به نام لاور(lawer) انجام می شود.
مرحله دوم خلال ریز کردن چغندر توسط آسیاب خلال کن(slicer) است و مرحله سوم عمل استخراج صورت می گیرد که اصطلاحآ به این مرحله دیفوزیون(diffusion) می گویند و دو محصول عمده که شربت خام(ترکیبات محلول در آب موجود در چغندر) و تفاله ی خیس است تولید می شود. تفاله خیس به دستگاه پرس و خشک کننده (drier) منتقل می شود و در آن جا پس از غنی سازی توسط ملاس به صورت فشنگی یا انگشتی در می آید و عمدتا به مصرف خوراک دام می رسد. شربت خام خروجی از دیفوزیون علاوه بر قند دارای ذرات پکتین، پروتئین، رنگدانه و… می باشد و برای تهیه شکر نمی توان مستقیم از آن استفاده کرد و باید تصفیه (purification)شود که مرحله چهارم عملیات کارخانه است.
در این مرحله ابتدا به شربت خام طی دو مرحله (به نام پرشولاژ و شولاژ) برای جذب ناخالصی ها شیر آهک(Ca(OH)2) زده می شود و سپس برای ترسیب ناخالصی ها دو مرحله (اشباع 1 و اشباع 2 یا کربناسیون یا ساتراسیون(saturation) ا و 2) گاز گربنیک زده می شود سپس ناخالصی شربت در دکانتور(decanter) ته نشین می شود و سر ریز آن به مرحله ی پنجم یعنی تغلیظ یا اپراسیون (evaopration)می رود. در این جا به کمک تبادل حرارت با بخار داغ و تحت خلاء شربت غلیظ می گردد. پس از عبور شربت از فیلتر های مخصوص وارد مرحله ششم به نام پخت یا طباخی (decocation) می شود و پس از رسیدن شربت به حالت اشباع و فوق اشباع، عملیات کریستالیزاسیون صورت می گیرد در اینجا اساس عملیات پخت استخراج عصاره در اثر جوشیدن است و اساس کریستالیزاسیون تغییر فشار یا اضافه کردن پودر شکر می باشد. خروجی این مرحله مایع بسیار غلیظ قهوه ای رنگ است که دانه های شکر در آن رویت می شود و بعد از آن به دستگاه های رفرژانت یا سرد کننده(mixer) می رود و سپس در دستگاه سانتریفوژ(centrifuge) دانه های شکر سفید جدا شده و وارد خشک کن می شود و پساب به مراحل بعدی پخت منتقل می شود و به ترتیب شکر زرد و قرمز تهیه می شود. شکر زرد و قرمز به دوصورت استفاده می شود. ممکن است آن را مجدد حل کرده و به دستگاه پخت اول جهت تهیه ی شکر سفید اضافه کرد و یا برای تهیه قند کله به کار رود. مرحله هفتم مربوط به بسته بندی شکر می باشد.
برای تهیه ی قند کله مقداری از شکر سفید حل شده در مخازن شربت قند نگهداری می شود و پس از پخت این شربت در دستگاه پخت قند و زدن ملاکسور به آن در قالب های قند کله ریخته می شود و در اثر سانتریفیوژ آب آن خارج شده و در گرم خانه(hot house) پخته می شود.

مطالب دیگر در باره قند

نویسندگان: نگار آقاکابلی-سلماز حیدریان

سرچشمه ی عکس:
https://www.hambleside-merchandise.co.uk/2013/07/30/british-sugar-beets-stress/